بررسی تطبیقی وفایی(شاعر کرد) با حافظ در پنجاه غزل از هر کدام

در رساله ی حاضر با عنوان «بررسی تطبیقی اشعار وفایی (شاعر کرد) با حافظ» در پنجاه غزل از هرکدام؛ به شیوه های تصویرپردازی در اشعار این دو شاعر و نمایاندن وجوه اشتراک و افتراق آنها، در حوزه ی دانش بیان، پرداخته شده است. بدین منظور، صور خیالی که بسامد بیشتری دارند، اعم از تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه، در فصل های مستقلی، بررسی شده است. فصل اوّل یا کلیّات، شامل مختصری از ادبیّات تطبیقی، زندگی و سبک اشعار حافظ و وفایی و تأثیرپذیری شاعران کرد از حافظ است. در فصل های بعدی رساله، هر یک از صنایع بیانی که برشمردیم و نمونه های مربوط به آن، در چهار فصل مجزّا بررسی شد؛ بدین گونه که نخست شرحی کوتاه درباره ی هر یک از صور خیال ذکر شد، سپس فروعات آن به همراه شواهدی از هر دو شاعر مورد بررسی قرار گرفت. در بخش پایانی هم، نتایج و یافته های رساله، به صورت مقایسه ای، بیان گردید. روش کار بدینصورت بود که ابتدا 50 غزل از دو شاعر مورد نظر، بنابر شباهت های تصویری، واژگانی یا مضمونی، انتخاب شد؛ سپس صور بیانی تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه، به روش فیش برداری استخراج گشت؛ و در نهایت، بسامدی کلّی از این تصاویر شعری در کلّ ابیات برگزیده از هر شاعر، به دست آمد که تعداد و درصدهای هرکدام در پایان هر فصل و به صورت جداگانه، بر روی جدول و نمودارهایی(میله ای و دایره ای) نشان داده شد. با توجّه به شواهد و بعد جداول و نمودارهای تهیّه شده، از هر یک از صور خیال مورد نظر، در غزل های وفایی و حافظ، آمار متفاوتی بدست آمدکه از رهگذر این آمار و ارقام می توان درجه خیال-انگیزی در شعر این شاعران را مشخّص نمود. این آمار و بسامد ها نشان می دهد که حافظ در شیوه ی جان بخشی و استعاره پردازی توانمندی بیشتری دارد؛ در مقابل وفایی، بیش از سایر شیوه های تصویر-پرداری، در کاربرد تشبیه و بویژه تشبیه مضمر استادی و مهارت دارد. ولی به طور کلّی، شعر هر دو شاعر، از لحاظ انباشتگی و پراکندگی تصاویر خیال انگیز مشابه اند و به فرازنای خود رسیده اند.